Czystek staje się rośliną coraz bardziej rozpoznawalną na polskim rynku roślin o właściwościach leczniczych. Niestety, wraz ze wzrostem popularności, rośnie też liczba działań, których czystek wcale nie wykazuje. W czym więc pomaga czystek, który można kupić w sklepach? Czystkowate, czyli posłonkowate, liczą sobie około dwudziestu gatunków. W Polsce uświadczyć możemy posłonek pospolity i posłonek kutnerowaty, ale nie są to czystki, które kupić możemy w sklepach ze zdrową żywnością. Tu właśnie zaczynają się metaforyczne schody, na które napotykają się zarówno klienci, jak i sprzedawcy prozdrowotnych ziół. Każdy z gatunków czystka wykazuje nieco odmienne od pozostałych działanie, natomiast każdy jest wychwalany za wszystkie. Ale ponieważ nie ma jednego lekarstwa na wszystko, nie można też wierzyć w to, że jeden czystek będzie posiadał zdrowotne właściwości w każdym kierunku.

Skupmy się więc na czystku, który nabyć można w sklepie ezdrowie.org.pl, czystku siwym (Cistus Incanus L.).

Jego liście i gałązki zawierają żywicę, olejek eteryczny (diterpeny labdanowe, monoterpeny), kwasy fenolowe (galusowy, elagowy, katechowy), flawonoidy (rytyna), garbniki, proantocyjanidyny dimeryczne i fitosterole.

W tradycyjnej medycynie ludowej krajów rejonu Morza Śródziemnego czystek siwy był stosowany w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, schorzeń wątroby, zakażeń i stanów zapalnych układu moczowego, skóry oraz układu oddechowego. Był również polecany w leczeniu stanów zapalnych stawów.

Zważywszy na skład chemiczny surowca, można powiedzieć, że surowiec wpływa na układ odpornościowy, jednakże nie do końca immunostymulująco. Kwas galusowy i elagowy mają właściwości immunosupresyjne, jednocześnie przeciwzapalne i mogą wraz z diterpenami zastępować kortykosteroidy półsyntetyczne lub wspomagać terapię glikokortykosteroidami.

Z badań wynika, że wyciągi działają przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo, ponadto wpływają cytotoksycznie i cytostatycznie wobec wielu linii komórek nowotworowych. Patrząc jednak na badania trzeba podkreślić, że były one prowadzone głównie na zwierzętach (myszy, szczury), ponadto na modelach tkankowych i komórkowych, wreszcie na bakteriach i grzybach in vitro. Nie można bezpośrednio tych wyników odnosić do chorego człowieka i oczekiwać, że roślina sama poradzi sobie z nowotworem, ciężkim zakażeniem bakteryjnym, czy wirusem.

Co badali naukowcy?

Włoscy uczeni z University of Rome Sapienza wykazali potencjalne właściwości hamowania procesu przerostu gruczołu krokowego, ponadto badali właściwości cytostatyczne i cytotoksyczne liofilizowanego ekstraktu z Cistus incanus na linie komórkowe – normal human prostate cells oraz linie fibroblastów płuc – lung fibroblast cell line.

W Instytucie Farmakologii, włoskiego University of Catania przeprowadzono badania na szczurach z zakresu gastroprotekcyjnych właściwości wodnego wyciągu z Cistus incanus. Żołądek poddawano działaniu indometacyny, rezerpiny, serotoniny oraz spirytusu. Podawanie wyciągu z czystka siwego hamowało stan zapalny i nekrotyczny wpływ szkodliwych substancji. Czystek może więc działać ochronnie na żołądek – gastroprotekcyjnie.

W tym samym instytucie wykazano także właściwości antyoksydacyjne i przeciwrodnikowe ekstraktu czystka. Hamował on peroksydację lipidów mikrosomów wątroby szczurów i działał ochronnie na strukturę DNA.

Cytotoksyczną i przeciwdrobnoustrojową aktywność czystka badano w Grecji, w układach linii komórkowych oraz na bakteriach i grzybach Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Pseudomonas aeruginosae, Enterobacter cloacae, Escherichia coli, Klebsiella pneumonia, Torulopsis glabrata, Saccharomyces cerevisiae i Candida albican.

Naukowcy z Maroka opublikowali wyniki badań nad właściwościami fungistatycznymi i przeciwbakteryjnymi dwóch gatunków czystka: Cistus incanus L. i Cistus monspeliensis L.

Opublikowano również prace świadczące o właściwościach przeciwwirusowych Cistus incanus L. (wobec wirusów grypy), np. naukowców z Westfaelische-Wilhelms-Universitaet lub  naukowców z Institute of Immunology, Paul-Ehrlich w Tübingen (Niemcy).

Warto pamiętać, że nie ma leku na wszystko. Są jednak konkretne naukowe dowody na to, że czystek w wielu przypadkach może okazać się bardzo skutecznym sprzymierzeńcem w walce z wieloma chorobami. Najprostszy w przyrządzeniu jest napar czystkowy, wystarczy 1 łyżkę liści lub rozdrobnionych suchych gałązek zalać 1 szklanką wrzącej wody lub mleka, następnie parzyć pod przykryciem przez 20 minut, przecedzić; przy chorobach układu oddechowego i zakaźnych dodać miód, sok malinowy; pić 3-4 szklanki naparu dziennie.

Tekst w oparciu o: www.rozanski.li